جایگاه حمایت اجتماعی در سیستم بهداشت و درمان

جایگاه حمایت اجتماعی در سیستم بهداشت و درمان
معصومه کمال الدینی – دکتری جامعه شناسی و پژوهشگر اجتماعی بحران

امروزه، بر خلاف سیستم های سنتی درمان، متخصصان بهداشت و درمان که در جوامع کار می کنند باید به شش زمینه مداخلات ارتقاء سلامت منشور اوتاوا (۱۹۸۶) که شامل «توسعه سیاستهای سالم بهداشتی، ایجاد محیطهای حامی سلامت، تقویت اقدام جامعه، توسعه مهارتهای فردی و بازنگری در سیستم های ارائه خدمات بهداشتی است توجه نمایند، از طرفی منشور بانکوک (۲۰۰۵) نیز ضمن تأکید بر منشور اتاوا چهار تعهد اصلی برای ارتقاء سلامت به شرح ذیل پیشنهاد نموده است:

– تبدیل ارتقاء سلامت به محور توسعه

– تبدیل ارتقاء سلامت به مسئولیت همه دولتها

– تبدیل ارتقاء سلامت به مسأله مورد تمرکز جوامع و انجمن های مدنی

– تبدیل ارتقاء سلامت به پیش نیاز فعالیتهای مسئولانه اقتصادی و تجاری  (کشاورز محمدی و همکاران ، ۱۳۹۲ : ۶-۵)

در همه این شرایط و تعهدات مداخلات سلامت، یک مفهوم اجتماعی بصورت تلویحی پنهان می باشد و آن حمایت اجتماعی از بیماران و افراد آسیب دیده است که معتقد هستم، این حمایت اجتماعی با همکاری تیمی مددکاران اجتماعی و پرستاران بیمارستان ها انجام گیرد، از سویی اهمیت حمایت اجتماعی در شرایط بحرانی از جمله بیماریهای واگیردار آسیب رسان در سطح ملی و جهانی مانند کرونا از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ رابطه بین حمایت اجتماعی، سلامت و موقعیتهای استرس زا زندگی طی دهه های گذشته توسط محققان حوزه سلامت و رفتارهای انسانی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج حاکی از آن است که حمایت اجتماعی تأثیرات مثبتی بر سلامتی بیماران دارد و به عنوان یک فرآیند اجتماعی موجب ارتقاء سلامت و بهبودی بیماران می شود.

در شرایط زندگی تحت تأثیر از یک بحران؛ حمایت اجتماعی به عنوان واسطه گر کاهش استرس و به عنوان یک عامل محافظت کننده در بهبود و مقابله افراد، خانواده ها و اجتماعات در برابر بحران نشان داده است.

در خدمات درمانی و پرستاری نیز اطلاع از شبکه پشتیبانی خانوادگی و اجتماعی یک عنصر ارزشیابی مهم در مراقبت و درک زمینه ای زندگی و آگاهی از منابع حمایتی بیماران است؛ بنابراین در چرخه بیماری – سلامتی و بخصوص در پرستاری دریافت چنین داده هایی در مورد روابط اجتماعی خانواده و منابع پشتیبانی اجتماعی بیماران حائز اهمیت است بطور مثال؛ پرستاران با هماهنگی مددکاران اجتماعی بیمارستان می توانند بعضی از حمایتهای شبکه خانوادگی شامل موارد زیر را انجام دهند.

– پیگیری حمایت عاطفی بیماران از سوی خانواده ها، بر اساس روش های استاندارد پیشگیری و خود جداسازی با بیماران بطور مثال تماس های تلفنی تصویری منظم و روشهای جایگزین ملاقاتهای مرسوم.

– شناسایی بیماران نیازمند و خانواده ایشان و معرفی ایشان به بخش مددکاری اجتماعی بیمارستان برای دریافت کمک های مردمی، داوطلبانه و بشردوستانه گروهی یا سازمان های مردمی در طول برنامه ریزی و بازسازی زندگی بیماران تاثیر بسیار مهمی دارد.

– آموزش و کمک به آمادگی خانواده از نظر پذیرش بیماران در دوره نقاهت برای برگشت بیمار به خانه

در کل، سیستم تخصصی بهداشت و درمانی با پیوند شبکه های پشتیبانی اجتماعی می توانند منابع مهمی برای مقابله با پیامدهای بیماری های فراگیر فراهم کرده و آسیب های آن را به حداقل برسانند.

منابع

–  کشاورز محمدی، نسترن. فاطمه، زارعی. پارسی نیا، سعید (۱۳۹۲) آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت در ایران: گذشته، حال و آینده، آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. سال اول. شماره ۲. صص ۸-۵.